1. Verbetering van de botgesteldheid
Vitamine D speelt een belangrijke rol bij de gezondheid van je botten. Dat komt doordat het de opname van calcium en fosfor uit voeding verhoogt – twee voedingsstoffen die van belang zijn voor je botten. Uit studies blijkt dat mensen met lage bloedwaardes vaker last hebben van meer botverlies (2). Tevens blijkt uit onderzoek dat het risico op botbreuken bij mensen die vitamine D-supplementen nemen al gauw tussen de 23-33% lager is (3, 4). Bovendien wijzen recente studies uit dat vitamine D-suppletie kan bijdragen aan een beter helingsproces bij botbreuken, vooral bij mensen met lage bloedwaardes. Er is echter meer onderzoek nodig om ondersteunend bewijs voor deze resultaten te krijgen (5). De meeste deskundigen adviseren mensen met lage bloedwaardes van onder de 12 ng/ml (25 nmol/l) om te overwegen een vitamine D-supplement te nemen dat ten minste 20-25 mcg (800-1000 IE) per dag levert (2). Sommigen zijn echter de mening toegedaan dat deze aanbeveling nog te laag is, zij stellen voor een hogere dosering te nemen om ervoor te zorgen dat het vitamine D-gehalte in het bloed boven de 30 ng/ml (75 nmol/l) blijft (6, 7, 8, 9). Alle deskundigen zijn het er in ieder geval over eens dat ouderen, die een verhoogd risico lopen op valpartijen en botbreuken, het best een dosis kunnen nemen aan de hogere kant van de aanbevolen hoeveelheid (2).

Kortom: Vitamine D helpt de opname van mineralen te verbeteren die van belang zijn voor de botgesteldheid. Hogere waardes zouden ook het risico op botbreuken kunnen verlagen, botverlies beperken en het herstel van botbreuken verbeteren.

2. Verlaging van het risico op diabetes
Diabetes is een aandoening waarbij je lichaam koolhydraten niet normaal kan verwerken. Er bestaan verschillende soorten diabetes, waarvan type 1 en 2 de bekendste zijn. De diagnose diabetes 1, een auto-immuunziekte, wordt meestal in de jeugd of adolescentie gesteld en type 2 komt meestal later in het leven pas op en is gerelateerd aan leefstijl. Interessant is dat vitamine D kan helpen het risico op beide types te verlagen.

Diabetes 1 bij kinderen
Diabetes type 1 is een genetische auto-immuunziekte die de insulineproducerende bètacellen in de alvleesklier vernietigt. Daarom moeten diabetici met type 1 meerdere keren per dag insuline spuiten om de bloedsuikerspiegel op een gezond niveau te houden (10). Hoewel diabetes grotendeels genetisch bepaald is, kunnen bepaalde omgevingsfactoren – waaronder misschien een lage inname van vitamine D – er samen voor zorgen dat de ziekte verergert. Uit studies blijkt bijvoorbeeld dat baby’s en peuters die een vitamine D-supplement krijgen een 29-88% lager risico lopen op het  ontwikkelen van diabetes 1 dan kleine kinderen die geen supplementen krijgen  (11, 12). De aanbevolen dagelijkse hoeveelheid is 10 mcg (400 IE) vitamine D voor baby’s van 0-12 maanden en 15 mcg (600 IE) voor de meeste kinderen en volwassenen (13).  Velen vinden deze aanbevelingen echter te laag. Uit een onderzoek bleek dat pas bij een dosis van 50 mcg (2000IE) of meer het risico op het ontwikkelen van diabetes type 1 succesvol zou kunnen worden verlaagd (14). Maar daar moet bij gezegd worden dat er nog maar weinig onderzoek gedaan is naar de link tussen vitamine D en diabetes 1. Voordat harde conclusies getrokken kunnen worden is meer onderzoek nodig.

Diabetes 2 bij kinderen, tieners en volwassenen
Diabetes 2 is een ziekte die zich in de loop der tijd ontwikkelt, doordat je alvleesklier niet meer genoeg insuline produceert of doordat je lichaam resistentie tegen insuline opbouwt, of allebei (15). Een interessant gegeven is de mogelijke rol van vitamine D bij de ontwikkeling van diabetes 2 (16, 17, 18, 19). Volgens deskundigen zou vitamine D bescherming kunnen bieden tegen diabetes 2 doordat het insulineresistentie vermindert, zodat de gevoeligheid voor insuline toeneemt en de functie van de insulineproducerende cellen verbetert (17, 20, 21). Er zijn zelfs twee recente reviews die melden dat mensen met een laag gehalte vitamine D in het bloed wel tot 55% meer risico zouden kunnen lopen op diabetes 2 (22, 23). Bovendien bleken volwassenen die ten minste 12,5 mcg (500 IE) vitamine D per dag innamen daar baat van te hebben door een 13% lager risico op het ontwikkelen van diabetes 2, vergeleken met degenen die regelmatig minder dan 5 mcg (200 IE) per dag innamen (23). Soortgelijke resultaten werden gemeld voor kinderen met vitamine D-gebrek en bij tieners met insulineresistentie (24). Bij een ander onderzoek kregen diabetici (type 2) 1250 mcg (50.000 IE) vitamine D per week. Bij hen namen de nuchtere bloedsuikerwaardes en insulineresistentie af met 5-21% tijdens de studieperiode van 2 maanden, vergeleken met de controlegroep (25). Van belang is nog te melden dat niet alle reviews het eens zijn over de beschermende effecten van het nemen van supplementen met vitamine D (26, 27, 28). Hoewel het mogelijk is dat niet alle diabetici baat hebben bij het nemen van een vitamine D-supplement lijkt het vooral wel goed te zijn voor degenen met een slechte bloedsuikerregulering (26).

Kortom: Door te zorgen voor voldoende vitamine D in het lichaam kan het risico op het ontwikkelen van zowel diabetes 1 als 2 wellicht worden tegengegaan. In bepaalde gevallen zouden vitamine D-supplementen ook de bloedsuikerhuishouding kunnen verbeteren bij diabetes.

3. Verbetering van hartgezondheid
Vitamine D zou de hartgezondheid kunnen verbeteren en de kans op hartaanvallen verlagen. In een studie was de kans op een hartaanval bij mannen met minder dan 15 ng/ml ((37 nmol/l) vitamine D in het bloed twee keer zo groot als bij degenen met een waarde van 30 ng/ml (75 nmol/l) of hoger (29). Een ander onderzoek wees uit dat de kans op het ontstaan van een hartziekte 153% groter was bij mensen met bloedwaardes van minder dan 15 ngml (37 nmol/l (30). Het hoogste risico liepen mensen met lage vitamine D-waardes die daarnaast ook een hoge bloeddruk hadden (30).

Maar hoewel een lage vitamine D-bloedwaarde vaak in verband wordt gebracht met een verhoogd risico op hartziektes, kon in veel studies geen verlaagd risico gevonden worden na het innemen van vitamine D-supplementen (31, 32, 33, 34). Volgens deskundigen zouden andere factoren die verband houden met een goede vitamine D-status  hier een rol kunnen spelen, zoals de tijd die je buiten doorbrengt of een voorkeur voor drinken met toegevoegde vitamine D in plaats van frisdrank (35). Dus hoewel vitamine D als supplement goed kan zijn om andere redenen, lijkt het erop dat de beste strategie tegen hartziektes nog steeds een kwestie van de juiste leefstijlkeuzes is.

Kortom: Mensen met een goede vitamine D-status lopen minder risico op het ontwikkelen van een hartziekte. Het innemen van een supplement lijkt echter geen effect te hebben.

4. Zou kans op bepaalde soorten kanker verlagen
Zorgen voor een goed vitamine D-gehalte zou gunstig kunnen zijn bij het voorkomen van kanker. Uit verschillende studies blijkt zelfs dat mensen met hogere vitamine D-waardes minder risico lopen op bepaalde soorten kanker (36, 37). Twee recente overzichtsstudies melden dat degenen met voldoende vitamine D tot wel 25% minder risico lopen op het ontstaan van blaaskanker. Een hogere waarde zou ook het risico op overlijden aan de ziekte kunnen verlagen (38, 39). Ook uit verschillende andere studies blijkt dat het risico op het ontstaan van colorectale kanker verlaagd kan worden door te zorgen voor een hoger vitamine D-gehalte (40, 41, 42, 43). Bovendien wijzen sommige onderzoeken uit dat vitamine D een rol zou spelen bij het vertragen van de progressie van kanker. Het is echter nog steeds onduidelijk of inname van een supplement echt een antikankerwerking heeft (44). Er zijn namelijk ook verscheidene studies waarin inderdaad geen beschermende effecten tegen kanker gevonden werden, terwijl de deelnemers wel een hoog niveau vitamine D in het bloed hadden na het slikken van supplementen (45, 46, 47, 48, 49). Kortom, er is meer onderzoek nodig om oorzaak en gevolg vast te stellen en om het nemen van een vitamine D-supplement als strategie tegen kanker op de juiste waarde te kunnen schatten. Tot dan is het raadzaam om je, naast een goed vitamine D-gehalte, te richten op het maken van leefstijlkeuzes waarvan bekend is dat ze het risico op kanker verlagen, zoals een gezond eetpatroon en regelmatige fysieke activiteit, het liefst buiten.

Kortom: Vitamine D speelt wellicht een rol bij kankerpreventie. Er is echter meer onderzoek nodig om de precieze rol ervan vast te stellen.

5. Zou het risico op vroegtijdig overlijden kunnen verlagen
Vitamine D kan levensverlengend zijn. Er zijn verschillende onderzoeken die een opmerkelijk consistent verband beschrijven tussen de bloedwaarde van vitamine D en het risico op vroegtijdig overlijden (50, 51). Een Cochrane overzichtsonderzoek bekeek 50 gerandomiseerde gecontroleerde studies – de gouden standaard in wetenschappelijk onderzoek. Het bleek dat mensen die vitamine D-supplementen namen 6% minder kans liepen op vroegtijdig overlijden (52). Mogelijkerwijs voegen degenen die voldoende vitamine D binnenkrijgen via de zon, de voeding of een supplement, wat extra jaren aan hun leven toe.

Kortom: Door je vitamine D-waarde op peil te houden zou je de kans op vroegtijdig overlijden enigszins kunnen verlagen.

6. Vermindert symptomen van depressie
Onderzoekers ontdekken nu ook dat vitamine D een effect zou kunnen hebben op depressie. De precieze rol van de vitamine bij het ontstaan van depressie wordt nog niet helemaal begrepen. Een van de theorieën is dat het misschien de hoeveelheid serotonine in de hersenen verhoogt en van serotonine is bekend dat het bijdraagt aan gevoelens van welbevinden en geluk (53, 54). Overeenkomstig daarmee stellen recente reviews dat een laag vitamine D-gehalte de kans op depressie tot maximaal wel 131% kan vergroten (55). Tot op heden is het nog niet gelukt om duidelijk bewijs te vinden dat vitamine D-suppletie effectief is bij het behandelen of voorkomen van een depressie (54, 55, 56, 57). Maar dat zou wel eens kunnen afhangen van de ernst van de symptomen. Vitamine D-supplementen lijken het best te zorgen voor afname van symptomen bij mensen met ernstige depressieve klachten, maar ze zijn niet zo effectief bij degenen met matige of lichte symptomen (58). Er is echter meer onderzoek nodig om deze effecten te bekrachtigen en vast te stellen welke aanbevelingen voor suppletie het best zullen werken.

Kortom:  Vitamine D kan wellicht de symptomen van depressie voorkomen of verlichten, vooral bij mensen met ernstige symptomen.

7. Vergroot de spierkracht
Recente studies tonen een verband aan tussen vitamine D, spiergroei en kracht bij zowel volwassenen als ouderen. Een recente review onderzocht de effecten van vitamine D op sportieve en niet-sportieve volwassenen. De bevinding was dat de kracht in zowel boven- als onderlichaam bij degenen die vitamine D-suppletie kregen ietsje meer toenam dan bij degenen die geen supplement kregen (59). Op dezelfde manier werd in verschillende studies onderzocht hoe vitamine D de spierkracht, het risico op vallen en de mate van broosheid beïnvloedt bij ouderen. Een grote meerderheid van de deelnemers ondervond meer toename  van spierkracht en minder valpartijen na suppletie, vergeleken met een placebo (60, 61). Een dagelijkse dosis van 20-25 mcg (800-1000 IE) lijkt voldoende om verbeteringen te bewerkstelligen bij ouderen. De gunstige effecten lijken het sterkst te zijn bij mensen die met een laag vitamine D-niveau begonnen (60). Bij onderzoek met jongere mensen werden doseringen gebruikt die tot acht keer hoger waren. Het is dus mogelijk dat hogere doseringen nodig zijn om een toename van spierkracht waar te nemen bij jongere mensen (59). Er is echter meer onderzoek nodig om definitieve aanbevelingen te doen.

Kortom: Een goede vitamine D-status kan wellicht helpen om de spierkracht te vergroten. Bij ouderen zou het de kans op valpartijen en broosheid kunnen verminderen.

8. Helpt mogelijk bij voorkomen en behandelen van MS
Multiple Sclerose (MS) is een auto-immuunziekte waarbij de hersenen, het ruggenmerg en de optische zenuwen (oogzenuwen) betrokken zijn. Er zijn studies waarin wordt gesuggereerd dat voldoende vitamine D in het bloed zou kunnen zorgen voor een verlaging van het risico op MS met maximaal 62% (62, 63). Mensen met MS die in staat zijn hun vitamine D-niveau op peil te houden kunnen de voortgang van hun ziekte wellicht vertragen (64, 65). Er is echter maar een beperkt aantal onderzoeken gedaan naar deze doelgroep (66).

Kortom: Vitamine D zou kunnen zorgen voor een lager risico op MS en de voorgang ervan kunnen vertragen. Er is echter meer onderzoek nodig.

9 -15. Andere voordelen
De afgelopen decennia is vitamine D een populair onderwerp van wetenschappelijk onderzoek geworden. We zien dan ook steeds nieuwe studies verschijnen over de gezondheidsbevorderende eigenschappen van vitamine D. Een aantal voordelen zijn onder andere:

9. Minder astma-aanvallen: Een dagelijkse dosis van 7,5-30 mcg (300-1200 IE) zou de kans op astma-aanvallen bij schoolgaande kinderen kunnen verlagen (67, 68).
10. Preventie van verkoudheid: Suppletie met vitamine D zou het risico op infecties van de bovenste luchtwegen helpen verminderen (69, 70).
11. Beter herstel na operatie: Een adequate bloedwaarde van vitamine D kan herstel na een operatie versnellen (71).
12. Minder chronische pijn: Een adequate bloedwaarde kan bij sommigen, maar niet bij iedereen, pijn verminderen bij mensen die chronisch pijn lijden (72, 73, 74, 75).
13. Bevordert gezonde geboorte: Vitamine D-supplementen tijdens de zwangerschap zouden kunnen zorgen voor een groter geboortegewicht en grotere lengte van de baby bij de geboorte (76).
14. Bescherming tegen Parkinson: Hogere bloedwaarden zouden zorgen voor een verlaging van het risico op het ontstaan van de ziekte van Parkinson (77, 78).
15. Minder mentale achteruitgang door veroudering: Voldoende vitamine D in het bloed zou het risico op mentale achteruitgang bij ouderen verlagen (79).

Het is van belang op te merken dat op het gebied van de bovenstaande onderwerpen maar weinig onderzoek beschikbaar is. Bovendien is het onmogelijk, door de manier waarop sommige studies zijn opgezet, om te bepalen of lage vitamine D-niveaus ook inderdaad de omgekeerde effecten hebben.

Kortom: Er lijkt samenhang te zijn tussen een adequate bloedwaarde van vitamine D en een reeks gezondheidsvoordelen. Maar om deze gunstige effecten te bevestigen is meer onderzoek nodig.

Conclusie
Vitamine D speelt een aantal belangrijke rollen in ons lichaam. Het is daarom van groot belang voor een optimale gezondheid om er voldoende van in je lichaam te hebben. Het komt eigenlijk heel vaak voor dat mensen een tekort hebben zonder dat ze het weten. Daarom is het vaak een goed idee om het eens te laten meten door een arts. Hier vind je 10 tekenen van een vitamine D-tekort. Degenen die een tekort hebben en niet genoeg in de zon komen om het aan te vullen zouden echt moeten overwegen om een supplement te nemen, het liefst de D3-vorm van de vitamine. De dosering kan van persoon tot persoon variëren. Bespreek dit met je arts of orthomoleculair therapeut. Degenen die via de zon hun vitamine D-gehalte willen verhogen moeten er wel voor zorgen ook niet te lang in de zon te blijven want verbranden is ook niet goed. Als je meer wilt weten over vitamine D kun je ook dit eens lezen: Alles wat je moet weten over vitamine D (met toestemming vertaald).